مقالات

دیدگاه های نوین در رابطه با تغذیه شیر به گوساله های شیرخوار

نویسنده: حامد بیرانوند /کارشناس ارشد تغذیه دام

مقدمه : 

بعد از مصرف آغوز به مقدار کافی و در زمان مناسب، دومین گام در پرورش موفقیت آمیز گوساله های شیرخوار توجه به شیر مصرفی آن ها است. در این دوره از زندگی این حیوانات جوان به لطف فیزیولوژی منحصر به فرد، استفاده از شیر بعنوان یک منبع با کیفیت از مواد مغذی با بازده بالا امکان پذیر است. متأسفانه در رابطه با مقدار شیر مصرفی گوساله ها با گذشت زمان و انتشار مقالات علمی گسترده همچنان در اکثر مزارع پرورش گاو شیری همان دیدگاه سنتی استفاده از ۱۰ درصد وزن بدن ( به طور معمول ۴ لیتر در دو وعده در روز ) بعنوان معیاری برای مقدار شیر تغذیه شده به گوساله ها در نظر گرفته می شود. باتوجه به منابع علمی این دیدگاه یعنی تغذیه محدود شیر به گوساله های شیرخوار به سالیان دور ( دهه ۱۹۵۰) برمیگردد. به طوری که در آن سالها به دلیل هزینه بالای شیر در مقایسه با خوراک آغازین، زود از شیرگیری به شدت مورد استقبال پرورش دهندگان قرار گرفته بود.زود از شیرگیری علاوه بر کاهش هزینه کاهش مشکلات مربوط به سلامت، توسعه شکمبه  و بخصوص کاهش اسهال را برای گوساله ها به همراه دارد. مجموعه این دیدگاه ها سبب شد که امروزه ارائه مقدار کم شیر با هدف افزایش مصرف استارتر، توسعه شکمبه و کاهش سن از شیرگیری انجام شود.

تغذیه مقدار شیر بیشتر به گوساله های شیرخوار: 

بحث در رابطه با تغذیه بیشتر شیر و اثرات منفی مقدارهای محدود شیر مربوط به دهه گذشته می باشد. مطالعات زیادی در این سالها نشان دادند که تغذیه مقدار محدود شیر افت افزایش وزن روزانه، افزایش حساسیت به بیماریها، رفتارهای غیرنرمال و بطور کلی کاهش رفاه گوساله های جوان را به همراه دارد. از سوی دیگر مطالعاتی که تغذیه مقدار آزاد شیر را برای گوساله ها ارائه داده اند بیان می کنند که در شرایطی که گوساله به صورت آزاد به شیر دستیابی داشته باشد حدود ۸۰ درصد شیر بیشتری مصرف می کند که این امر می تواند حدود ۶۰ درصد افزایش وزن بیشتری را برای این گوساله ها به همراه داشته باشد.

قبل از شیرگیری:

پژوهش های گسترده ای که در سال های اخیر در رابطه با ارائه مقدار بیشتر شیر صورت گرفته است نشان می دهد که گوساله هایی که با مقدار بیشتر شیر تغذیه می شوند در مقایسه با گوساله هایی که ۱۰ درصد وزن اولیه ( بطور معمول ۴ لیتر ) شیر دریافت می کنند مواد مغذی بیشتری دریافت کرده و افزایش وزن بالاتری در دوره قبل از شیرگیری دارند. در زمان قبل از شیرگیری، یک گوساله ۴۵ کیلوگرمی نیازمند ۷۵/۱ مگاکالری انرژی برای نگهداری است که باتوجه به انرژی قابل متابولیسم یک کیلوگرم ماده خشک شیر که ۳۷/۵ مگاکالری است، یک گوساله تحت شرایط آب و هوایی مناسب تنها حدود ۵/۲ تا ۳ لیتر شیر برای نگهداری نیاز دارد، بنابراین اگر نیازهای رشد گوساله در نظر گرفته شود بطور قطع باید روزانه مقدار شیر بالاتری در اختیار گوساله قرار دارد. برخی بر این باورند که با کاهش مقدار شیر تغذیه شده به گوساله ها، گوساله با مصرف بیشتر خوراک آغازین این کمبود را جبران می کند ولی این در حالی است که گوساله هایی که ۴ لیتر شیر در روز دریافت می کنند هرچند خوراک آغازین بیشتری می خورند ولی توانایی مصرف آن مقدار از خوراک آغازین را که بتواند کمبود مواد مغذی را برای آنها جبران کند را نخواهند داشت. با تغذیه شیر بیشتر به گوساله ها نگرانی هایی در رابطه با بروز اسهال وجود دارد که البته بیان شده است که این مسئله بیشتر مربوط است به شرایط مدیریتی نحوه تغذیه شیر، مقدار و زمان مصرف آغوزو …   آزمایش ها به طوری که در برخی هیچگونه بروز اسهالی با تغذیه مقدارهای بالای شیر دیده نشده و در برخی دیگر دیده شده است.

بعد از شیرگیری:

در این دوره رشد گوساله بیشتر به توانایی هضم خوراک جامد مربوط می شود. گوساله هایی که با مقدار بالای شیر تغذیه می شوند و بطور یکدفعه از شیر گرفته شده اند. در هنگام از شیرگیری قابلیت هضم خوراک کمتری دارند. هنگامی که گوساله ها با باسطوح بالای شیر تغذیه می شوند و بطور تدریجی با کاهش شیر مواجه می شوند.

افزایش وزن روزانه قبل از شیرگیری بیشترین همبستگی را با تولید شیر در شکم اول دارد، بطوریکه به ازای هر ۱۰۰ گرم افزایش وزن قبل از شیرگیری این تلیسه می تواند ۱۰۷ کیلوگرم شیر بیشتری در شکم اول تولید کند.

به دلیل تشویق شدن به مصرف خوراک آغازین و افزایش توانایی متابولیکی شکمبه افت کمتری در هنگام از شیرگیری نشان می دهند. در آزمایش جالبی که کاهش مرحله ای شیر با روش معمول مصرف و قطع شیر در گوساله های شیرخوار انجام شد بیان شد که گوساله هایی که تحت روش کاهش مرحله ای بودند هم قبل از شیرگیری و هم بعد از شیرگیری مصرف خوراک بالاتری داشتند.

اثرات دراز مدت تغذیه شیر:

چندین مطالعه تأثیر درازمدت تغذیه شیر بیشتر را در گوساله ای شیرخوار مدنظر قرار داده اند. این مطالعات بعبود در رابطه با سن تلقیح، تولید شیر بیشتر در هنگام شیرواری و …. را در تلیسه هایی که شیر بیشتری در هنگام شیرخوارگی مصرف کرده را گزارش کرده اند. در این خصوص بیان شده که افزایش وزن روزانه قبل از شیرگیری بیشترین همبستگی را با تولید شیر در شکم اول دارد، به طوری که به ازاء هر ۱۰۰ گرم افزایش وزن قبل از شیرگیری این تلیسه می تواند ۱۰۷ کیلوگرم شیر بیشتری در شکم اول تولید کند. این تولید شیر بیشتر را با تغییراتی که در غده پستانی به وجود می آید، توجیه می کنند. بطور جالب در گوساله های ماده ای که با شیر بیشتر تغذیه شده بودند افزایش ۳۲ تا ۴۷ درصدی در  DNA غده پستانی گزارش شده است که بیان می شود این تغییرات سلولی پتانسیل تولید شیر بالاتر را به این تلیسه ها می دهد.

@pouyeshdamdaran